سالم‌خبر: بازار داروی افغانستان با کمبود ساختار نظارتی، وابستگی سنگین به واردات و فشار شدید بر بیماران دست‌وپنجه نرم می‌کند بازار داروی افغانستان با کمبود ساختار نظارتی، وابستگی سنگین به واردات و فشار شدید بر بیماران دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ شرایطی که در کنار سهم بسیار اندک تولید داخلی و نیاز دائمی به داروی استاندارد، می‌تواند برای صنایع دارویی ایران یک فرصت صادراتی جدی باشد.

سالم‌خبر: بازار داروی افغانستان با کمبود ساختار نظارتی، وابستگی سنگین به واردات و فشار شدید بر بیماران دست‌وپنجه نرم می‌کند بازار داروی افغانستان با کمبود ساختار نظارتی، وابستگی سنگین به واردات و فشار شدید بر بیماران دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ شرایطی که در کنار سهم بسیار اندک تولید داخلی و نیاز دائمی به داروی استاندارد، می‌تواند برای صنایع دارویی ایران یک فرصت صادراتی جدی باشد.

سیدحامد عسگری، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران با ارائه گزارشی تحلیلی، این بازار را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد بالقوه برای صادرات داروی ایران معرفی کرده و بر ضرورت حضور سازمان‌یافته شرکت‌های ایرانی تأکید کرده است.

بر اساس این گزارش، بازار دارویی افغانستان بازاری «حیاتی اما چالش‌زده» توصیف شده است؛ بازاری که میان نیاز گسترده مردم، ضعف ساختارهای نظارتی، واردات سنگین و فرهنگ مصرف خاص جامعه در نوسان است. طبق این گزارش، بیش از ۹۵ درصد از داروی مصرفی افغانستان از طریق واردات تأمین می‌شود و سهم تولید داخلی تنها حدود ۵ درصد برآورد شده است. حجم سالانه این بازار در سال‌های اخیر بین ۵۵۰ تا ۸۵۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.

یکی از ویژگی‌های برجسته بازار داروی افغانستان، نبود نظام نظارتی یکپارچه و پایدار است؛ موضوعی که زمینه دسترسی آسان به داروهای بی‌کیفیت، تاریخ‌گذشته یا قاچاق را در برخی مناطق فراهم کرده است. این ضعف نظارتی، همراه با بسته‌شدن برخی گذرگاه‌های تجاری و ممنوعیت واردات دارو از پاکستان در پی تنش‌های سیاسی اخیر، شکنندگی این بازار را تشدید کرده است.

از منظر تقاضا، گزارش به فرهنگ مصرف خودسرانه دارو در افغانستان اشاره می‌کند. بسیاری از شهروندان بدون مراجعه به پزشک، مستقیماً از داروخانه‌ها اقدام به خرید داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها، استروئیدها و ویتامین‌ها می‌کنند. انتظار اثرگذاری سریع دارو، مصرف بیش‌ازحد داروهای قوی را به یک الگوی رایج تبدیل کرده و ریسک عوارض دارویی را افزایش داده است.

ساختار بازار نشان می‌دهد بیش از ۱۰۹۰ شرکت دارویی در افغانستان ثبت شده‌اند که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ شرکت به‌طور فعال در حوزه واردات فعالیت می‌کنند. تأمین دارو از سوی واردکنندگان خصوصی، نهادهای دولتی و سازمان‌های بین‌المللی مانند WHO و UNICEF انجام می‌شود. با این حال، بخش عمده هزینه دارو مستقیماً از جیب مردم پرداخت می‌شود و کاهش یا توقف کمک‌های بین‌المللی می‌تواند خدمات درمانی حیاتی را با خطر جدی مواجه کند.

در این میان، گزارش تصریح می‌کند که صنعت داروسازی ایران می‌تواند به‌عنوان جایگزینی راهبردی برای تأمین داروی افغانستان مطرح شود. هم‌مرزی، هزینه حمل‌ونقل پایین، زمان ارسال کوتاه‌تر و ریسک کمتر نسبت به رقبایی مانند هند، ترکیه، امارات و اروپا، از مزیت‌های رقابتی ایران عنوان شده است. با این حال، کمبود نمایندگی رسمی شرکت‌های ایرانی در شهرهای کلیدی مانند کابل، هرات و مزارشریف، مانع اصلی حضور مؤثر ایران در این بازار ارزیابی شده و توسعه شبکه توزیع به‌عنوان پیش‌شرط ورود پایدار توصیه شده است.

این گزارش در نهایت تأکید می‌کند که نیاز شدید افغانستان به داروی استاندارد با قیمت رقابتی، در کنار ظرفیت بالای تولید و صادرات ایران، فرصتی کم‌نظیر ایجاد کرده که در صورت سیاست‌گذاری فعال و حضور سازمان‌یافته، می‌تواند به یک مزیت اقتصادی و ژئو‌دارویی پایدار برای ایران تبدیل شود.