۵۰۰ هزار قلم انسولین داخلی روی دست تولیدکنندگان ماند

سالم‌خبر: انباشت صدها هزار قلم انسولین در انبارها و نزدیک شدن به تاریخ انقضای آن، زنگ خطر تازه‌ای در نظام دارویی کشور است؛ هدررفت بودجه‌ای بیش از ۵ همت برای تولید دارویی که به مصرف بیماران نرسیده، به گفته امیر کامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، ناشی از نبود برآورد واقعی نیاز، تولید موازی شرکت‌ها و تفاوت بالینی میان انسولین‌های ایرانی و خارجی است؛ مسأله‌ای که حالا بیماران و صنعت دارو را همزمان با خطر روبه‌رو کرده است.

امیر کامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، در گفت‌وگو با «سالم‌خبر» به یکی از مشکلات جدی صنعت دارو در حوزه انسولین اشاره می‌کند. به گفته او، طی سال‌های اخیر حجم زیادی انسولین در داخل کشور تولید شده که اکنون نه تنها به مصرف نرسیده، بلکه با خطر انقضای تاریخ مصرف مواجه است.

او توضیح می‌دهد: «برای تولید این انسولین‌ها بودجه بسیار سنگینی صرف شد؛ در حدود پنج تا پنج و نیم همت، معادل تولید بیش از ۵۰۰ هزار قلم انسولین خاص. اما متأسفانه این داروها در بازار مصرف نشد و اکنون بسیاری از آنها به پایان تاریخ مصرف نزدیک شده‌اند.»

علت این اتفاق به گفته دکتر نیکوسخن، تفاوت اثربخشی میان انسولین‌های ایرانی و خارجی است. او می‌گوید: «انسولین‌های بایوسیمیلار داخلی از نظر ساختار شیمیایی مشابه هستند، اما عین هم نیستند. به همین دلیل بسیاری از پزشکان تمایلی ندارند بیماری را که مدت‌ها یک برند خاص انسولین مصرف کرده، ناگهان به برند دیگری منتقل کنند؛ زیرا تغییر دارو می‌تواند کنترل قند خون را به هم بریزد.»

این مشکل زمانی حادتر می‌شود که چندین شرکت به طور هم‌زمان یک نوع انسولین مشابه تولید کنند، بدون آنکه ارزیابی دقیقی از نیاز کشور انجام شده باشد. نیکوسخن در این باره می‌گوید: «وقتی مشخص نباشد که دقیقاً چه میزان از یک انسولین خاص مورد نیاز کشور است، تولید موازی چند شرکت منجر به انباشت دارو، اختلال در نظام توزیع و نهایتاً اتلاف منابع می‌شود.»
٫
او با اشاره به اینکه این شرکت‌ها عمدتاً خصوصی یا نیمه‌دولتی بوده‌اند، اضافه می‌کند: «نام برندها و شرکت‌ها را ذکر نمی‌کنم، اما واقعیت این است که بخشی از این تولیدات اکنون عملاً بلااستفاده خواهد ماند.»

در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان برای مصرف این داروها واردات را محدود کرد، نیکوسخن هشدار می‌دهد: «چنین تصمیمی تبعات زیادی برای بیماران خواهد داشت. چون حتی اگر انسولین داخلی مشابه ساخته شده باشد، باز هم جایگزین صددرصدی برند اصلی نیست. در برخی بیماران، تغییر دارو ممکن است منجر به کنترل نشدن قند خون و ایجاد عوارض جدی شود.»

او در پایان تأکید می‌کند: «موضوع انسولین نشان می‌دهد که تولید دارو بدون مطالعه دقیق برآورد نیاز واقعی کشور و بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های بالینی داروها، می‌تواند به هدررفت سرمایه و بروز مشکلات جدی در نظام سلامت منجر شود.»

به طور کلی انباشت صدها هزار قلم انسولین در انبارها و نزدیک شدن تاریخ انقضای آن‌ها، تنها یک نمونه از پیامدهای سیاست‌گذاری‌های ناهماهنگ در حوزه داروست؛ سیاست‌هایی که بدون برآورد دقیق نیاز بیماران و بدون توجه به تفاوت‌های درمانی اتخاذ شده‌اند. تداوم چنین روندی نه‌تنها منابع مالی کشور را به هدر می‌دهد، بلکه اعتماد بیماران به داروهای داخلی را نیز خدشه‌دار می‌کند. اصلاح نظام برنامه‌ریزی، پایش مداوم نیاز واقعی جامعه و شفافیت در فرایند تولید و توزیع، ضرورتی فوری است؛ چرا که هزینه غفلت در این حوزه، به طور مستقیم بر سلامت بیماران تحمیل خواهد شد.