سالم‌خبر: بازار انسولین کشور این روزها به جای پاسخ‌گویی به نیاز بیماران با پدیده‌ای به نام شبه‌وفور انسولین روبه‌روست؛ تنوع بی‌برنامه بایوسیمیلارها نه تنها دسترسی را ساده‌تر نکرده بلکه بیماران را سرگردان، داروخانه‌ها را دچار خطا و نظام سلامت را با هزینه و خطرات تازه‌ای مواجه کرده است.در کشوری با ساختار فعلی توزیع دارو این حجم از تنوع انسولین‌های بایوسیمیلار ضرورت ندارد.

سالم‌خبر: بازار انسولین کشور این روزها به جای پاسخ‌گویی به نیاز بیماران با پدیده‌ای به نام شبه‌وفور انسولین روبه‌روست؛ تنوع بی‌برنامه بایوسیمیلارها نه تنها دسترسی را ساده‌تر نکرده بلکه بیماران را سرگردان، داروخانه‌ها را دچار خطا و نظام سلامت را با هزینه و خطرات تازه‌ای مواجه کرده است. در کشوری با ساختار فعلی توزیع دارو این حجم از تنوع انسولین‌های بایوسیمیلار ضرورت ندارد.

تنوع گسترده انسولین‌های بایوسیمیلار در ساختار کنونی توزیع دارو نه‌تنها در حال حاضر دسترسی بیماران را بهبود نداده و بار شبکه توزیع را سبک‌تر نکرده است، بلکه موجب شده بیماران برای یافتن همان انسولینی که پزشک تجویز کرده سرگردان شوند و داروخانه‌ها نیز در میان این تنوع بی‌قاعده نتوانند نیاز واقعی را پیش‌بینی و تأمین کنند. پیامدهای این مساله نتیجه‌ای جز کمبودهای موضعی و تشدید مشکلات ساختاری زنجیره تأمین در پی ندارد.

امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت ایران در گفت‌وگو با سالم‌خبر در این باره اظهار داشت: انسولین‌های بایوسیمیلار مشابه‌اند، نه یکسان. تأثیرات بالینی آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد، و حتی از نظر ایمنی‌زایی (Immunogenicity) نیز ممکن است بدن بیماران واکنش‌های متفاوتی به آن‌ها نشان دهد. ما بارها در عمل دیده‌ایم که بیماران دیابتی پس از سوئیچ به یک انسولین جدید، دچار واکنش‌های آلرژیک شده‌اند؛ از جمله راش‌های پوستی و عوارض دیگر. این تفاوت‌ها به‌ویژه به دلیل جزئی‌ترین تغییرات در محیط ساخت انسولین در میکروارگانیسم‌های فعال در تولید آن به‌وجود می‌آید.

وی افزود: در ماه‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از شهرهای مختلف کشور دریافت شده که حکایت از کمبود یک نوع خاص از انسولین در منطقه‌ای خاص دارند. این مسئله یک پرسش جدی را مطرح می‌کند: آیا تأمین انسولین باید بر اساس الگوی مصرف هر شهر برنامه‌ریزی شود، یا طبق سفارشات داروخانه‌ها؟ پاسخ به این سؤال ساده نیست. اگر بنا باشد توزیع انسولین براساس نیاز واقعی بیماران هر منطقه انجام شود، کار برنامه‌ریزی بسیار پیچیده و دشوار خواهد شد. زمانی که فقط چند نوع انسولین در دسترس بود، داروخانه‌ها به‌سادگی می‌توانستند نیاز خود را اعلام کنند. اما حالا که از یک نوع انسولین، شش یا هفت برند مختلف وجود دارد، داروخانه چگونه باید پیش‌بینی کند که بیمارانش به کدام برند خاص نیاز دارند؟

نیکوسخن ادامه داد: از سوی دیگر، سامانه‌های دولتی نظیر سازمان غذا و دارو نیز قادر به مدیریت این حجم از تنوع نیستند. واقعیت این است که در کشوری با ساختار فعلی توزیع دارو، چنین تنوع گسترده‌ای از انسولین‌های بایوسیمیلار *ضرورت ندارد* . این تنوع، نه‌تنها مشکلی را حل نکرده، بلکه به مشکلات ساختاری موجود دامن زده است. ما بارها هشدار داده‌ایم که چه نیازی به این میزان از تنوع در بازار انسولین هست، آن هم در شرایطی که برخی از انسولین‌های بایوسیمیلار موجود نه‌تنها تفاوت قیمتی معناداری با انسولین برند ندارند، بلکه "در مواردی قیمتشان برابر است"! در حالی که فلسفه اصلی تولید و عرضه انسولین بایوسیمیلار، دسترسی ارزان‌تر حداقل ۵۰ درصد پایین‌تر از انسولین برند بوده است. اما اکنون با شرایطی مواجهیم که هم قیمت یکسان است، هم پیچیدگی توزیع افزایش یافته است.

وی همچنین با بیان اینکه این حجم از تنوع، امکان محاسبه دقیق نیاز بازار را تقریباً غیرممکن کرده است، اظهار داشت: اگر می‌دانستیم فقط یک انسولین طولانی‌اثر و یک انسولین کوتاه‌اثر در بازار هست، همه‌چیز قابل برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بود. اما اکنون، با وجود ۶ تا ۷ نوع انسولین با عملکرد مشابه، اما فرمول‌های متفاوت، مشخص نیست که در کدام نقطه، کدام نوع باید موجود باشد. از همه این‌ها گذشته، حتی گاهی تفاوت بین بچ‌های مختلف یک برند نیز اثرگذاری انسولین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل ما به بیماران خود توصیه می‌کنیم زمانی که بسته انسولین جدیدی باز می‌کنند ــ حتی از همان برند قبلی ــ در چند روز اول، آزمایش‌های بیشتری انجام دهند تا از اثربخشی مناسب آن مطمئن شوند.

نیکوسخن تاکید کرد: در نهایت، ما با یک چالش اساسی روبه‌رو هستیم: "شبه‌وفور انسولین" با تنوعی بی‌برنامه که نه به سود بیمار است و نه نظام سلامت. بلکه وضعیتی ایجاد کرده که می‌تواند به عوارض بالینی، سردرگمی بیماران، افزایش خطای داروخانه‌ها و در نهایت، تحمیل هزینه و خطر بر دوش جامعه بینجامد.