سالم‌خبر: وزیر اسبق بهداشت و درمان و رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: حذف تمایز میان داروهای «ژنریک برنددار» و «ژنریک» نه‌تنها رقابت سالم را از بین می‌برد، بلکه انگیزهٔ تولیدکنندگان برای ارتقای کیفیت و نوآوری را نیز می‌کاهد.

سالم‌خبر: وزیر اسبق بهداشت و درمان و رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: حذف تمایز میان داروهای «ژنریک برنددار» و «ژنریک» نه‌تنها رقابت سالم را از بین می‌برد، بلکه انگیزهٔ تولیدکنندگان برای ارتقای کیفیت و نوآوری را نیز می‌کاهد.

رضا ملک‌زاده در گفت‌وگو با سالم‌خبر همچنین افزود: در بازار داخلی، حضور چند برند برای یک داروی ژنریک، به معنای عرضهٔ گزینه‌های متنوع، بهبود کیفیت و کاهش تدریجی قیمت است؛ هر سیاستی که این رقابت را خاموش کند، نهایتاً به افت استاندارد تولید می‌انجامد. این بخشنامه باید لغو و روند جاری تولید با برندهای مختلف بازگردانده شود تا صنعت داروسازی ایران بتواند به مسیر رشد و تعالی خود ادامه دهد.

وی همچنین در ارائه آخرین وضعیت بیماری‌های گوارشی در کشور تصریح کرد: بیماری‌های گوارشی در ایران همچون سایر نقاط جهان شیوع قابل‌توجهی یافته‌اند؛ شایع‌ترین اختلال گوارشی در کشور ما ریفلاکس معده است که براساس مطالعات داخلی، ۲۵ تا ۳۰ درصد از مردم را درگیر کرده است. بیماران مبتلا به ریفلاکس معمولاً از درد معده، ترش کردن مکرر و تلخی دهان رنج می‌برند. در زمینهٔ بیماری‌های کبدی نیز کبد چرب با شیوعی نزدیک به ۳۰ درصد، فراگیرترین اختلال به شمار می‌آید. جالب آنکه در آمریکا نیز بیش از ۳۵ درصد مردم دچار ریفلاکس‌اند و نرخ کبد چرب در اروپا و آمریکا تقریباً هم‌تراز با ایران است؛ بنابراین از منظر میزان شیوع، وضعیت ما با کشورهای توسعه‌یافته برابری می‌کند.

ملک‌زاده افزود: ریشهٔ این تشابه آماری را باید در تغذیه و سبک زندگی جست‌وجو کرد. طی ۳۰ سال گذشته، الگوی غذایی ایرانیان جنبه‌های غربی به خود گرفته است؛ مصرف فست‌فود و خوراکی‌های پرقند مانند بستنی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و تحرک بدنی کاهش یافته است. این تغییرات زیربنای بروز بیماری‌هایی همچون ریفلاکس و کبد چرب را شکل داده‌اند.

وی همچنین با تاکید بر اینکه در کنار این چالش‌ها، پیشرفت‌های شگرفی در نظام بهداشت و درمان کشور رخ داده است، اظهار داشت: طی ۴۰ سال گذشته، علاوه بر گسترش خدمات بهداشتی در مناطق روستایی و اجرای برنامه‌های واکسیناسیون، پزشکان عمومی، متخصص و فوق‌تخصص به تعداد کافی تربیت شده‌اند. به‌واسطهٔ این تلاش‌ها، امید به زندگی در بدو تولد که پیش از انقلاب بین 53 تا 54 سال بود، به‌میزان چشمگیری افزایش یافته و اکنون به ۷۶ سال رسیده است. بخش عمدهٔ این ارتقاء مرهون کاهش مرگ‌ومیر کودکان و بهبود پیشگیری و درمان بیماری‌هاست.

بدون سرمایه گذاری در تولید داروهای جدید عقب می‌مانیم
وزیر اسبق بهداشت و درمان با بیان اینکه با نگاه به آینده، سرعت تحول در علم پزشکی و تولید داروهای نوین پس از دوران کرونا قابل‌تأمل است؛ داروهایی با اثربخشی بالا علیه بیماری‌های ژنتیکی و سرطان‌ها توسعه یافته‌اند، تاکید کرد: نگرانی ما این است که بدون سرمایه‌گذاری هدفمند در تولید داروهای جدید از این روند جهانی عقب بمانیم. در کشور، اپیدمی بیماری‌های مزمن التهابی روده با حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار مبتلا، نگرانی تازه‌ای ایجاد کرده است؛ بیمارانی که با علائمی چون اسهال خونی و بلغمی مزمن مواجه‌اند و برای حفظ کیفیت زندگی‌شان نیازمند مصرف مادام‌العمر دارو و دریافت خدمات پزشکی‌اند. هزینه‌های بالای ویزیت، آزمایش و دارو فشار سنگینی بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند و بدون تقویت نظام بیمه‌ای، بیماران در معرض ناتوانی قرار می‌گیرند.

وی گفت: خوشبختانه شرکت‌های دارویی داخلی توانسته‌اند داروهای “بایوسیمیلار” با کیفیتی معادل نمونه‌های خارجی تولید کنند. امروز می‌توان بسیاری از بیماری‌های نوظهور را با همین داروها درمان کرد، اما حمایت از صنعت دارو برای تولید نسل جدید این داروها ضروری است. سرعت تولید داروهای مؤثر به‌طور چشمگیری افزایش یافته؛ در گذشته فرآیند توسعه یک داروی جدید ۱۵ تا ۲۰ سال طول می‌کشید، اما اکنون این بازه به ۲ تا ۳ سال کاهش یافته است. ضمن آنکه تاکنون حدود ۲۰ داروی جدید توسط FDA تأیید شده که بسیاری از آن‌ها در ایران در دسترس نیست و باید هرچه سریع‌تر تأمین شوند تا بیماران از آخرین دستاوردهای پزشکی بهره‌مند شوند.

کارکرد بیمه‌ها ضعیف شده است
ملک زاده همچنین اظهار امیدواری کرد: امیدوارم نظام سلامت ما به پیشرفت‌های جهانی توجه کند و سرمایه‌گذاری در بخش سلامت افزایش یابد. یکی از راه‌های جلوگیری از کاهش جمعیت، سالم نگه داشتن مردم و فعال نگه داشتن آن‌هاست. اگرچه برنامه‌های تنظیم خانواده و فرزندآوری مطرح است، اما شاید نتیجهٔ کافی ندهد؛ بهتر است افراد را سالم نگه داریم تا به‌جای بازنشستگی در ۵۰ یا ۶۰ سالگی، تا ۸۰ سالگی فعال بمانند. این همان «طول عمر همراه با سلامت» است که در دنیا مطرح شده و به ما نیروی انسانی می‌دهد.

وی تاکید کرد: دولت باید در حوزه سلامت و صنعت دارو سرمایه‌گذاری کند؛ ضمن آنکه بیمه‌های ما ضعیف شده‌اند و باید تقویت شوند. دولت باید بیشتر به بیمه‌ها کمک کند تا داروهای جدید تحت پوشش قرار گیرند. اخیراً یکی از داروهای بسیار مؤثر برای بیماری‌های التهابی روده که توسط شرکت های ایرانی تولید شده و واقعاً عالی و اثربخش است به نام توفاسیتینیب، وارد فهرست بیمه شد. تولید داروهای با کیفیت داخلی، خبر بسیار خوبی برای پزشکان است، اما وقتی این داروها نسخه می‌شوند و بیمه آن‌ها را پوشش نمی‌دهد، بیماران نمی‌توانند آن‌ها را تهیه کنند برای بیمار بسیار ناخوشایند است.

ملک‌زاده همچنین تصریح کرد: اهمیت دسترسی امن و پایدار بیمار به داروهای حیاتی یکی از چالش‌های مهمی است که باید دولت به آن توجه کند. ضروری است وزارت بهداشت با حمایت جدی از تولید داخلی، مسیر تأمین مستمر این داروها را هموار سازد؛ زیرا نمونه‌های وارداتی به دلیل قیمت و تداوم مصرف، برای اغلب شهروندان دست ‌نیافتنی است. تقویت نظام بیمه و افزایش سرمایه‌گذاری دولتی در بخش سلامت، نخستین گام حیاتی در این جهت است. کاهش بودجهٔ سلامت در سال‌های اخیر، بیمه‌ها را تضعیف کرده و توانِ خرید دارو را به‌طرز نگران‌کننده‌ای کاسته است؛ حال آن‌که حفظ سلامت جمعیت فعلی، عملگراترین راهِ حفظ سرمایهٔ انسانی کشور به شمار می‌آید.

مسیر راهیابی دارو به فارماکوپه کشور چالاک‌تر شود
وی ادامه داد: امروز شماری از شرکت‌های دارویی داخلی می خواهند محصولات جدید خود را به فارماکوپه وارد کنند، اما طولانی شدن فرآیندهای رگولاتوری و فشار ناشی از نوسان ارز و تورم، سرعت نوآوری را کند کرده است. در شرایطی که این داروها پیش‌تر مجوز FDA یا نهادهای ناظر اروپایی را کسب کرده‌اند، منطق حکم می‌کند مسیر ثبت و تأیید ملی نیز چالاک‌تر و شفاف‌تر شود—البته با پایبندی کامل به کنترل کیفی. ما در سال‌های گذشته بارها به‌صورت مستقل اثربخشی داروهای داخلی را با نمونه‌های خارجی مقایسه و نتایج را در نشریات علمی منتشر کرده‌ایم؛ بنابراین، وزارت بهداشت می‌تواند به ظرفیت علمی و صنعتی کشور اعتماد کند و از پژوهشگران دانشگاهی برای تسریع فرایندهای ارزیابی بهره گیرد. در غیر اینصورت چنانچه حمایت لازم از صنعت دارویی صورت نگیرد، کشور با بحران جدی کمبود دارو مواجه خواهد شد.